نکات مهم و طلایی در طراحی پلان

همانطور که میدانیم مهمترین اقدام در خصوص ساخت و ساز داشتن یک نقشه ی ساختمانیه خوب است، پس در قدم اول طراح مناسب خود را پیدا کنید، طراح و معماری که شما و خواسته هایتان را درک کند. برای طراحی پلان معماری و یک نقشه ی خوب ساختمانی صرفا رعایت ضوابط و مقررات نمیتواند تامین کننده ی خواسته های یک کارفرما باشد، بنابر این لازم است معمار طی یک پرسش و پاسخ از کارفرمای خود خواسته های ایشان را بطور کامل یادداشت و در طراحی خود لحاظ نماید.

برای درک این موضوع یک مثال از یک پروژه ی واقعی طراحی را با هم بررسی میکنیم:

کارفرمایی برای زمین مستطیل شکل خود مراجعه میکند، ابتدا لازم است که برای شروع بررسی ها، دستور تهیه نقشه و نقشه ی هوایی ملک را داشته باشیم، با توجه به این دو مورد میتوانیم موقعیت ملک اعم از جهت دسترسی ها و گذرهای اطراف زمین، ابعاد و زوایای زمین و همچنین عرض و طول زمین را بررسی نماییم.

پس از بررسی این موارد، کارفرما میبایستی اطلاعاتی در خصوص اینکه اعضای خانواده چند نفر هستن و هرکدام از افراد نیاز به چه فضایی با چه مشخصاتی دارند به طراح اعلام مینماید.

در این پروژه زمین مستطیل شکل به ابعاد 10.35 * 28.50 متر طول میباشد.
در ابتدا 60 درصد مساحت را جهت ساخت (این عدد متغیر طبق ضوابط هر استان میباشد، به طور مثال طراحی نقشه و پلان در اصفهان طبق 60 درصد + 1.2 لحاظ میشود)
پس از بدست آوردن ابعاد و تعداد طبقات خواسته های کارفرما که بدین ترتیب بود را در نظر میگیریم:

• داشتن سه اتاق خواب مجزا با ابعاد استاندارد که دو اتاق برای کودکان و یک اتاق بعنوان اتاق مستر برای والدین
• آشپزخانه در محلی قرار گیرد که بسمت حیاط دید و نور طبیعی داشته باشد.
• تراس دلباز با ابعاد مناسب بعنوان عصرانه خوری
• داشتن فضایی بعنوان مطبخ یا آشپزخانه ی دوم
• تعبیه ی فضایی بعنوان نشیمن و تماشای تلویزیون و بازی فرزندان بصورت مجزا از سالن پذیرایی

این موارد تماما خواسته های کارفرما هستن، اما وظیفه ی یک معمار بعنوان شخصی که قرار است این فضاها را طراحی و چیدمان کند چیست؟

طراحی فضای ورودی خانه:

می‌دانید که فضای ورودی اولین جایی است که در بدو ورود در معرض دید دوستان و آشنایان قرار می‌گیرد و درواقع با دیدن ورودی خانه ذهنیت آنها در مورد شما و سلیقه ‌تان شکل می‌گیرد. پس دکوراسیون فضای ورودی خانه باید به نحوی باشد که گلچینی از ویژگی‌، سلایق، علایق و شخصیت شما را در بدو ورود به فردی که وارد خانه شما می‌شود، نشان دهد.

مهمترین آیتم در طراحی پلان معماری این است که به عرصه بندی فضاها توجه لازم را داشته باشیم، به این صورت که در بدو ورود از فضای راه پله و آسانسور به داخل واحد یک فیلتر ورودی داشته باشیم که درب مستقیم بسمت سالن باز نشود، بدین صورت که این فضای پیش ورودی میبایستی یک سرویس میهمان و یک کمد جهت آویز لباس و جا کفشی را در خود جای دهد.

آیتم های زیر میتواند فضای ورودی ما را جذاب تر نماید:

• استفاده از آینه در دکوراسیون داخلی فضای ورودی
• جاکفشی در دکوراسیون ورودی آپارتمان
• فرش یا موکت در دکوراسیون ورودی
• قرار دادن گلدان در دکوراسیون داخلی ورودی آپارتمان
• رخت‌آویز در دکوراسیون ورودی آپارتمان
• کاغذ دیواری در دکوراسیون ورودی آپارتمان

این فیلتر ها میتواند هدایت اعضای خانواده و میهمان ها را نیز انجام دهد.

فضای تقسیم:

رعایت حریم خصوصی افراد خانواده، بطوریکه درب اتاق خوابها و حمام در فضایی به عنوان یک پاگرد یا فضای تقسیمی قرار بگیرد که بصورت مستقیم داخل سالن دید نداشته باشد.

مطبخ یا آشپزخانه ی دوم یک فضای مجزا با ابعاد استاندارد باشد که یا دارای تهویه ی طبیعی یا تهویه توسط هواکش را دارا باشد. این فضا میبایستی قابلیت جانمایی سینک گاز ماشین لباسشویی و حتی یک یخچال را داشته باشد اگرچه میبایستی نظر کارفرما در جانمایی وسایل را حتما جویا شویم.

طراحی یک فضایی بعنوان پنتری:

این فضا شامل کمد هایی با عمق کمتر از کابینت های آشپزخانه و محلی جهت نگهداری خشکبار , ادویه جات میباشد، بنابر این محلی است نزدیک به آشپزخانه که فضای زیادی را اشغال نمیکند و حتی میتوان در کنج آشپزخانه این فضا را در نظر گرفت.

لاندری:

این فضا بعنوان محلی جهت قرار گرفتن ماشین لباسشویی، ماشین خشک کن و کمدهایی برای لباس های کثیف یا شسته شده میباشد.

اتاق نشیمن (TV ROOM):

یا اتاق تلویزیون یافضایی بعنوان نشیمن خانوادگی این فضا نیز میبایستی پاسخگوی چیدمان یک مبل نیم ست راحتی که فاصله ی آن تا تلویزیون 4 الی 5متر میباشد را باشد.

فضای ناهارخوری:

بهتر است اگر فضا و متراژ مناسبی در یک منزل داریم کلیه ی فضاها را با توجه به کاربری آن ها، مجزا و بصورت تفکیک شده در نظر بگیریم
این تفکیک فضا میتواند با مجزا کردن سقف، تغییر ارتفاع در کد کف، ایجاد یک پارتیشن یا دیوار کاذب، گذاشتن کمد و قفسه های مورد نیاز آن فضا یا حتی محصور کردن هر فضا توسط دیوار باشد که میبایستی به متراژ هر ساختمان و فضای مفید آن توجه داشته باشیم، بطور مثال برای یک خانه به متراژ 100 تا120 متر نیاز به مجزا کردن فضای نشیمن از سالن پذیرایی نمیباشد.

طراحی سقف کاذب:

امروزه با توجه به اهمیت نور پردازی در منازل طراحی سقف کاذب در تمامیه فضاها انجام میگیرد که البته این مورد نیز میبایستی از قوانین خود پیروی کند، در فضاهایی با ارتفاع کم بهتر است از سقف کاذب استفاده نکنیم چرا که این سقف کاذب از ارتفاع مفید ما می کاهد و باعث دلگیری فضا میشود.

ابعاد و استانداردهای فضایی:

ضوابط استاندارد ابعاد اتاق خواب‌ها:

با استناد بر مبحث 4 مقررات ملی ساختمان ضوابط شهرداری:

• اگر قرار است اتاق خوابی را در پلان طراحی و ترسیم کنید، مهم‌ترین موضوعی که باید بهش توجه کنید مساحت آن واحد مسکونی است.
• اگر مساحت واحد مسکونی شما کمتر از 75 متر مربع بود یک قانونی را برای طراحی اتاق خوابت باید در نظر بگیرید.
• اگر مساحت واحد مسکونی بیشتر از 75 متر مربع بود یک قانون دیگر را برای طراحی اتاق خواب‌هایت باید در نظر بگیرید.

اول به واحدهای زیر 75 متر مربع می‌پردازیم:

اگر شما پلان را طراحی کردید که مساحت آن کمتر از 75 متر مربع بود باید یک عدد اتاق خواب به مساحت حداقلی 9 متر مربع داشته باشید.

واحدهای بالای 75 متر مربع:

اگر مساحت واحد مسکونی شما بیشتر از 75 متر مربع بود باید دوتا اتاق خواب داشته باشیم.

ویژگی اتاق خواب شماره یک:

باید حداقل مساحت 12 متر مربع باشد، با عرض حداقلی اتاق خوابت 2 متر 70 سانتیمتر باشد.

ویژگی خواب شماره دو:

حداقل مساحت کل اتاق خواب شما باید 9 متر مربع باشد با عرض حداقل 2 متر و 60 سانتیمتر، یعنی عرض اتاق خواب شماره دو نباید کمتر از 2 متر و 60 سانتیمتر باشد.

ضوابط | استاندارد ها و نکات طراحی پذیرایی

نشیمن فضایی است گرم و صمیمی و جایی که افراد خانواده به صورت راحت و خودمانی در کنار هم جمع می شوند. با توجه به الگوی زندگی اعضای خانواده، طراحی اتاق نشیمن می تواند به صورت فضایی کاملا در بسته و خصوصی و یا با درجه محرمیت کمتر و به صورت باز و در ارتباط با فضاهایی نظیر پذیرایی و غذاخوری و آشپزخانه طراحی شود.

همان طور که گفته شد نشیمن جایی است که افراد خانواده در کنار یکدیگر به دور هم و به فعالیت هایی نظیر گفت وگو، تماشای تلویزیون، مطالعه روزنامه، بازی و غیره می پردازند، بنابراین معمولا در نشیمن برای انجام این فعالیتها باید وسایلی مانند مثل مبل راحتی، میز، لوازم صوتی و تصویری، قفسه ای برای قرار دادن کتاب و روزنامه و عکس های خانوادگی و مانند این ها وجود داشته باشد.

ابعاد و اندازه مبلمان معمول در طراحی اتاق نشیمن و پذیرایی

انواع چیدمان در طراحی اتاق نشیمن

تقارن محوری:

با بهره گیری از مرکز هندسی اتاق ،‌مبلمان حول یک محور مشترک سازماندهی می شوند.

محورهای دو گانه:

یک محور متقاطع توجه به سوی مرکزی اتاق جلب می نماید در حالی که دیگرخصوصیات به پس زمینه منتقل می شوند.

تقارن موضعی:

با بهره گیری از مرکز هندسی اتاق، مبلمان حول یک محور مشترک سازماندهی می شود. در نظر گرفتن محل هایی برای نشستن که از محل اصلی فاصله گرفته اند، موجب می شود اتاق بزرگ تر دیده شود. استفاده از تقارن موضعی، موجب ایجاد هماهنگی و تعادل در اتاق می شود.

عدم تقارن:

چیدمان نا منظم مبلمان باعث ایجاد جوی غیر رسمی در اتاق می شود.

نورپردازی در طراحی اتاق نشیمن

هدف از بودن در اتاق نشیمن آرامش و گفتگو بین افراد خانواده و دوستان است. بنابراین از نورهای زیاد که چشم را ناراحت کرده و مانع استراحت و آرامش می شود، خودداری کنید. استفاده از نور گرم که درصد زرد آن از آبی بیشتر است برای ایجاد یک فضای گرم و صمیمی مناسب خواهد بود

ابعاد و استانداردهای آشپزخانه:

اگر یک آشپزخانه زیبا، شیک و در عین حال استاندارد و کاملاً کاربردی میخواهیم، باید در زمان تصمیم گیری در مورد بخشهای مختلف آن، تمامی اصول طراحی آشپزخانه را بطور کامل در نظر داشته باشیم و رعایت کنیم.

رعایت نکردن حتی یکی از اصول مهم طراحی آشپزخانه، باعث خواهد شد تا از نتیجه نهایی بازسازی و یا اجرای دکوراسیون داخلی آشپزخانه مورد نظرمان ناراضی باشیم.
یکی از مهمترین قوانین در طراحی دکوراسیون آشپزخانه، مثلث کار است.

مثلث کار در آشپزخانه، یکی از اصول طراحی آشپزخانه است که کمک میکند یک فضای آشپزی کاملاً کاربردی و استاندارد داشته باشیم. مثلث کار در آشپزخانه، در واقع یک مثلث فرضی است که سه گوشه (رأس مثلث) آن، سه بخش اصلی آشپزخانه یعنی یخچال، ظرفشویی و اجاق گاز در نظر گرفته می شود. برای اینکه بدانیم چرا در نظر گرفتن مثلث کار آشپزخانه، تا این حد در کاربری آشپزخانه اهمیت دارد، باید به رفتار خودمان در زمان کار در آشپزخانه توجه کنیم.

واضح است که برای کار در آشپزخانه باید دائماً بین این سه بخش و سه وسیله، حرکت کنیم. یعنی دائماً بین ظرفشویی، اجاق گاز و یخچال در حال حرکت هستیم. بنابراین فاصله بین این سه وسیله با یکدیگر که مثلث کار در آشپزخانه را شکل می دهد، بسیار اهمیت دارد. البته باید توجه داشته باشیم که گاهی اوقات فضای زیادی برای طراحی یک آشپزخانه بزرگ در اختیار نیست و ممکن است نیاز باشد آشپزخانه بصورت خطی طراحی شود.

در این شرایط تمامی لوازم و کابینتهای آشپزخانه همگی بر روی یک دیوار در نظر گرفته می شوند که در این شرایط امکان در نظر گرفتن مثلث کار آشپزخانه وجود ندارد. اما باز هم در این شرایط باید حداقل و حداکثر فاصله بین لوازم اصلی آشپزخانه تا حد ممکن در زمان طراحی رعایت شود.

حداقل مساحت آشپزخانه چقدر است؟

برای آشپزخانه های مسکونی که فقط بعنوان فضای پخت و پز استفاده می شوند، حداقل مساحت استاندارد آشپزخانه، باید ۵٫۵ متر مربع باشد. در این آشپزخانه ها، حداقل مساحت فضای آزاد آشپزخانه، یعنی بخشی که کابینت، کمد یا سایر لوازم آشپزخانه آنرا اشغال نکرده باشد، باید حداقل ۲٫۷۵ متر مربع باشد.

اگر از فضای آشپزخانه علاوه بر پخت و پز، برای صرف غذا نیز استفاده شود، براساس اصول طراحی آشپزخانه، باید حداقل مساحت استاندارد آشپزخانه، ۷٫۵ متر مربع در نظر گرفته شود.

حداقل عرض استاندارد فضای آشپزخانه چقدر است؟

فضای آشپزخانه مسکونی باید حداقل ۱٫۸ متر، عرض داشته باشد. در مورد آشپزخانه هایی که بصورت دیواری تعبیه می شوند، باید فضایی به عرض حداقل ۹۰ سانتیمتر بعنوان فضای کار مقابل کابینتها و کمدهای آشپزخانه در نظر گرفته شده باشد.

حداقل ارتفاع سقف آشپزخانه چقدر است؟

اصول طراحی آشپزخانه، حداقل ارتفاع سقف آشپزخانه مسکونی میبایست ۲٫۴ متر باشد.

اصول چیدمان استاندارد لوازم در طراحی آشپزخانه:

در مورد چیدمان لوازم اصلی آشپزخانه مانند اجاق گاز، یخچال، ماشین ظرفشویی و سینک ظرفشویی، باید به نکات زیر توجه داشته باشیم تا اصول طراحی آشپزخانه تا حد ممکن در طراحی ما رعایت شده باشد.

• در کنار اجاق گاز و یخچال و سینک ظرفشویی بهتر است به اندازه کافی کابینتهای زمینی در نظر گرفته شود تا در زمان استفاده از هر یک از این وسایل، امکان استفاده از صفحه روی این کابینتها بعنوان میز کار فراهم باشد.
• معمولاً بدلیل رطوبت زیاد سینک ظرفشویی و کابینتهای اطراف آن، بهتر است سینک در نزدیکی پنجره آشپزخانه و بازشو آن قرار بگیرد تا هم تابش نور خورشید و هم جریان هوا در این بخش از آشپزخانه وجود داشته باشد.
• یخچال وسیله ای در خانه است که بیش از سایر لوازم آشپزخانه توسط تمامی اعضای خانه مورد استفاده قرار می گیرد. بنابراین بهتر است یخچال را در نزدیکی درب ورود و خروج آشپزخانه قرار دهیم تا دسترسی آن راحت تر باشد. همچنین تا حد ممکن بهتر است محل و زاویه چیدمان یخچال به نحوی باشد که با باز شدن درب یخچال، داخل آن بطور کامل از سمت سالن یا پذیرایی خانه دیده نشود. البته محل قرارگیری یخچال باید به نحوی انتخاب شود که مانع عبور و مرور نشده و درب یخچال بطور کامل و بدون مزاحمت تا انتها باز شود تا امکان نظافت و استفاده کامل از آن وجود داشته باشد.
• در مورد محل قرار گیری اجاق گاز در نقشه آشپزخانه نیز در بخش قبلی نکات مهم مربوط به آن بیان شد که رعایت آنها همچون مواردی که در این بخش اشاره شد یک توصیه نیست بلکه رعایت آنها ضرورت داشته و باید به آن موارد حتماً توجه شود.
• برای جانمایی ماشین ظرفشویی در نقشه آشپزخانه، محل آن باید در کنار سینک ظرفشویی باشد. دسترسی بین سینک ظرفشویی و ماشین ظرفشویی در اصول طراحی آشپزخانه موضوع بسیار مهمی است که باید حتماً به آن توجه شود.

مهم‌ترین ویژگی‌های یک آشپزخانه خوب چیست؟

• دارای فضای کافی و مناسب برای جاگیر کردن وسایل است.
• پیشخوانی مناسب و درست و حسابی دارد.
• لوازم مناسب و به درد بخور دارد.
• نور پردازی کافی و مناسب داشته باشد.
• دارای تجهیزات با کیفیت باشد.

نتیجه گیری:

در این مقاله با ویژگیهای تاثیر گذار در طراحی پلان مسکونی خوب آشنا شدیم و به این نتیجه رسیدیم که اولین قدم در یک ساختمان زیبا و کاربردی داشتن یک طراحی پلان خوب و اصولی میباشد که در این زمینه بهترین حالت این است که از متخصصین با تجربه (پلانکده) در این مقطع استفاده نمایید، معماری که به خوبی بتواند نیازهای شما را درک و یک فضای امن و راحت و کاربردی طراحی نماید.

طراحی خوب یک پلان شامل رعایت عرصه بندی های فضاها و انجام نکات کلیدی و دانستن استانداردهای فضایی میباشد که بطور مفصل در این مقاله به آن ها پرداختیم.

مهندس سرکار خانم عاطفه بهشتی : 09132112767