طراحی داخلی به سبک ژاپنی

سبک، ترکیبی از عناصر و تکنیک های مختلف، شیوه ی ترکیب بندی و بیان همراه با منظوری خاص است. در واقع سبک، مجموعه ای از قرارداد های بیان هنری است که علاوه بر تعیین شیوه ی کار، بیانگر حوزه ی جغرافیایی و تاریخی و عوامل اجتماعی و فرهنگی می باشد.

آسیا به عنوان منطقه ای بزرگ با انواع سبک های مختلف مانند ایرانی، هندی، چینی، ژاپنی و عربی می باشد که ریشه در چندین فرهنگ متعدد شرقی دارد. سبک شرقی به عنوان کمترین و خلوت ترین سبک معماری به حساب می آید که به نسبت سبک های غربی، وسایل و مبلمان کمتری در دکوراسیون آن، به چشم می خورد. همچنین براساس جهان بینی شرق دور و اصل تعادل میان یین و یانگ، نحوه ی قرار گیری وسایل و استفاده از رنگ ها در کیفیت زندگی و شرایط روحی و جسمی تاثیر زیادی دارد. در ادامه به بررسی سبک ژاپنی و اصول طراحی داخلی آن به عنوان یکی از سبک های آسیایی می پردازیم.

تاریخچه ی سبک ژاپنی

وجود هزاران سال سنت در کشور ژاپن، تاثیر زیادی بر روی زیبا شناسی و طراحی داخلی آن داشته است. سبک ژاپنی حول محور زندگی آرام، اهمیت دادن به تعادل، نظم، ترتیب، رسوم باستانی و عشق به زیبایی طبیعی می چرخد. به طور کلی زیربنای فکری سبک ژاپنی، بر پایه ی فلسفه ی ذن است که باعث سادگی، تواضع و ایجاد صلح و آرامش در زندگی می شود. به واسطه ی آن باید میان فضاهای خانه و مبلمان و اثاثیه، هماهنگی ایجاد کرد و تا حد امکان از شلوغی فضا پرهیز نمود. تمیز بودن، کم کردن جزییات، توجه به سادگی و قرینه سازی از خصوصیات بارز سبک ژاپنی می باشد که در ادامه، ویژگی ها و اصول طراحی داخلی به سبک ژاپنی را بررسی می کنیم.

ویژگی های طراحی داخلی به سبک ژاپنی

1. وجود عناصر طبیعی در فضاهای داخلی

یکی از اصول فرهنگ ژاپنی، عشق به طبیعت و احترام به آن می باشد که ریشه ی بسیار عمیقی دارد. بهترین راه برای ایجاد پیوند با طبیعت، وارد کردن آن به فضای زندگی می باشد.

یکی از روش های آن، استفاده از گیاهان به ویژه گیاهان سنتی ژاپنی مانند بونسای و بامبو، در فضای داخلی می باشد. همچنین می توان از گیاهان شفاف و شاداب مانند نخل و ارکیده استفاده نمود. چیدمان گیاهان و گل های رنگارنگ در خانه های ژاپنی به دلیل اصل سادگی، مرسوم نمی باشد. بنابراین هر گیاه انتخابی، باید با چیدمان طبیعی و ساده در فضا قرار گیرد.

استفاده از پنجره های بزرگ در فضا، باعث وارد شدن نور و مناظر بیرونی و طبیعی به داخل خانه می شود. طبیعت نیز براساس باغ آرایی ژاپنی تعریف می شود و جلوه ی خاصی به فضا می بخشد. باغ آرایی ژاپنی، یکی از معروف ترین شیوه های طراحی فضای سبز است. پایه ی طراحی آن، بر اساس استفاده از آب، سنگ، سنگریزه و … می باشد. سنگ در مکتب شینتو، در برگیرنده ی روح زندگی می باشد و مقدس است.

2. عناصر چوبی و استفاده از بامبو

یکی دیگر از راه های هماهنگ شدن با طبیعت، اضافه کردن عناصر چوبی به درون خانه است. استفاده از عناصر چوبی در همه قسمت های خانه در ژاپن، معروف است. چوب درختان افرا، سرو، شوکران و کاج قرمز از متدوال ترین چوب ها و بامبو محبوب ترین چوب مورد استفاده در فرهنگ ژاپن می باشد. از این چوب ها در دیوار ها، قاب ها، صفحه های چوبی، چارچوب ها و کفپوش ها استفاده می شود و تاثیر زیادی در آرامش بخش کردن فضا دارد.

3. طراحی فضای باز و نورپردازی طبیعی

استفاده از نور طبیعی در فضا در سبک ژاپنی، بسیار اهمیت دارد. نور طبیعی باعث بزرگ کردن فضا و ورود منظر و طبیعت به درون می شود. در طراحی به سبک ژاپنی،

هیچ مانعی نباید در مقابل پنجره قرار گیرد. بنابراین به جای استفاده از پرده‌های سنگین و کلفت، از سایه بان‌های بامبویی و یا پرده‌های نازک و ساده استفاده می‌شود. نور طبیعی را می‌توان به وسیله پنجره‌های بزرگ و وسیع و همچنین نورگیرها به داخل فضا آورد. نورپردازی مصنوعی در این سبک، در حد نورهای متوسط و ملایم انجام می‌شود.

4. صفحه ها و در های کشویی به سبک ژاپنی

به دلیل هزینه های بالا مسکن در ژاپن، خانه های طراحی شده معمولا کوچک طراحی می شوند. بنابراین استفاده از هر سانتی متر فضا در طراحی داخلی آن، اهمیت پیدا می کند. در این سبک از پنل های چوبی متحرک (shoji screen) برای جداسازی فضاها از یکدیگر استفاده می شود. برعکس در های معمولی، درهای شوجی به صورت افقی حرکت می کنند و فضای بیشتری را در اختیار کاربران قرار می دهند.

این پنل های چوبی، به صورت مشبک ساخته می شوند و طرح روی آن نیز با طرح و نقاشی هایی از طبیعت تزیین می شود. این صفحه ها معمولا از کاغذ مات نرم که در درون یک چهارچوب قرار می گیرند، ساخته می شوند. همچنین در طراحی های مدرن تر آن، از پنل های شیشه ای درون چهارچوب استفاده می شود.

نکته ی مثبت دیگر استفاده از این در ها، ورود نور طبیعی به فضا و دیدن مناظر طبیعی از درون آن ها می باشد. می توان با از بین بردن یکی از دیوار ها و قرار دادن یک در به سبک ژاپنی، سبک ژاپنی را وارد فضای داخلی خانه نمود.

5. فضای ورودی به سبک ژاپنی

فضای ورودی در فرهنگ ژاپن، جنکان (Genkan) نامیده می شود که جایی برای خوش آمدگویی به مهمانان می باشد. همچنین فضایی است که مردم ژاپن، کفش های خود را با دمپایی های خانگی تعویض می نمایند. کفش ها در یک قفسه یا کمد به نام گتاباکو (Getabako) نگهداری می شوند.

فضاهای ورودی دارای ظاهر ساده ای می باشند و از عناصر چوبی در طراحی آن ها استفاده می شود. در طراحی آن، با استفاده از خطوط ساده و مستقیم از شلوغی فضا کاسته می شود. از عنصر نور و همچنین کفپوش های چوبی یا کاشی های سنگی نیز می توان استفاده نمود.

6. استفاده از وان در طراحی داخلی

با توجه به آرام بخش بودن عنصر آب، از آن در فضاهای داخلی بسیار استفاده می شود. افورو (Ofuro) در ژاپنی به معنای حمام است. وان در سبک ژاپنی، عمیق و کوچک است و در کنار آن یک نیمکت طراحی می شود. این مدل در شرق آسیا بسیار پرطرفدار می باشد.

7. مبلمان به سبک ژاپنی

انتخاب نوع مبلمان و چیدمان آن در فضا، نشان دهنده ی سادگی در سبک ژاپنی می باشد. مبلمان طراحی شده در سبک ژاپنی، اکثرا ارتفاع کمی دارند. اثاثیه در طراحی داخلی ژاپنی، بیشتر به صورت مبلمان زمینی (Floor seating) و به صورت رومیزی (Table seating) می‌باشد که از طرح‌های ساده و کاربردی استفاده می‌شود. معماران ژاپنی در طراحی این اثاثیه‌ها به دقت و نظم، توجه بسیاری دارند و از موادی مانند چوب و بامبو برای ساخت آنها استفاده می‌کنند. تخت خواب های تاشو و بدون چهارچوب که هم در اتاق خواب و هم پذیرایی استفاده می شوند. میز های کوتاه در کنار صندلی های کوتاه همراه بالشتک های سنتی در فضای پذیرایی یا مراسم خاص استفاده می شوند. رنگ دیوار ها بیشتر روشن و اثاثیه از رنگ های قهوه ای، شکلاتی، سبز و سیاه می باشد.

8. استفاده از دکور های نمادین

در طراحی داخلی به سبک ژاپنی، استفاده از دکوراسیون نمادین برای نمایش و ارائه بخشی از فرهنگ و تاریخ ژاپنی بسیار رایج است. این نمادها می‌توانند از عناصری مانند چوب، سفال، شیشه، بافت‌های سنتی و… تشکیل شده و به وسیله رنگ‌های خاص، طرح‌ها و ترکیبات گرافیکی تزئین شوند. نمادهایی مانند کارتای شانون، پرنده کرون، درخت خرمالو و … به کار می‌روند که به دلیل داشتن معنای خاص و همچنین بهره‌گیری از طرح‌ها و الگوهای خاص، می‌توانند حس و حال و احساسات خاصی را در فضای داخلی ایجاد کنند. برای مثال استفاده از نماد پرنده کرون، به معنای جویایی و آرامش است و استفاده از نماد درخت خرمالو، به معنای قدرت و سلامتی است.

همچنین در چیدمان داخلی سبک ژاپنی، از سنگ های طبیعی تزیینی استفاده می شود. از نمادهاي مهم دیگر ژاپنی می توان به لوتوس یا گل نیلوفر آبی، شکوفه هاي گیلاس، طاووس، درناي ژاپنی، عقاب، اژدها، ببر و دیگر موجودات قدسی و اساطیري در آيین هاي ژاپني اشاره کرد. این نمادها و موتیف ها در نقاشی ها یا خوشنویسی هاي طوماري بر دیوار یا درهاي کشویی و یا در قالب اشیاي تزیینی و… ظاهر می شوند.

9. طراحی مینیمالیسم ژاپنی

اصول طراحی ژاپن، ساده و مینیمالیست می باشد و از بی نظمی و شلوغی تا حد امکان پرهیز می شود. گاهی در بعضی از فضاهای آن نیز، از مبلمان استفاده نمی شود. فضای طراحی شده تا حد امکان، ساده و منظم و مبلمان مدرن می باشد. از خط های مستقیم و صاف در طراحی استفاده می شود. چوب و مصالح مصرفی، به صورت طبیعی و نورپردازی مدرن و زاویه دار است. حتی می توان به تقلید از فرهنگ ژاپن در بعضی از فضاها، از فانوس نیز استفاده نمود. نکته ی مهم در طراحی ژاپنی این است که هر فضای طراحی شده و هر مبلمان چیده شده، با منظور و هدف می باشد و هیچ چیز نباید خارج از نظم کلی فضا و بی استفاده باشد.

10. هندسه ی شبکه های افقی و عمودی

سبک ژاپنی با حذف تزیینات اضافی و سادگی شناخته می شود. بنابراین روي آوردن به فرم ها و اشکال خالص هندسی و بهره گیري از خطوط افقی ـ عمودي، خود به سادگی و کاربردی کردن فضا موثر می باشد. هندسه شبکه هاي افقی _ عمودي، از فرم خالص مکعبی فضاي داخلی تا خطوط شبکه اي درها، کف سازي، سقف ها و… را در برمی گیرد.

11. رنگ های پرطرفدار در فرهنگ ژاپنی

یکی از اصول در طراحی به سبک ژاپنی، هماهنگی با طبیعت است. به همین دلیل در این سبک، از رنگ‌های موجود در طبیعت استفاده می‌شود. طراحی داخلی را یک پالت رنگی ساده و خنثی و طبیعی، شامل رنگ های قهوه ای، خاکستری، سبز و کرم تشکیل می دهد. رنگ غالب قهوه‌ای در چوب و رنگ سبز گیاهان می‌باشد که با استفاده از قفسه‌ها، پنل‌ها و کفپوش‌ها چوبی و با استفاده ازگیاهان خانگی این رنگ‌ها را وارد فضای زندگی کرد. علاوه بر چوب، از کاشی‌های سنگی به رنگ خاکستری برای کفپوش نیز استفاده می‌شود. در اکثر دیوارها، از کاغذهای مات استفاده می شود.

12. طراحی فضای آرام بخش بر اساس تعالیم ذن

برای ایجاد یک فضای ذن که کاملاً نشان دهنده فرهنگ ریشه‌دار تاریخی ژاپنی می‌باشد، می‌توان دیوارهای اتاق‌ها را به رنگ سبز یا قهوه‌ای ملایم درآورد. همچنین با اضافه کردن گیاهان شاداب و پخش موسیقی آرامبخش و با استفاده از اصول طراحی ژاپنی، یک فضای آرام برای مدیتیشن و انجام مراسم سنتی مانند چای خوردن ایجاد نمود.

سخن آخر

به طور کلی بر اساس ویژگی‌های نام برده شده، برای دستیابی به طراحی داخلی به سبک ژاپنی، باید از خطوط ساده و مستقیم و مینیمالیسم استفاده کرد. علاوه بر عناصر داخلی این سبک، می‌توان از عناصر طبیعی چوبی، گیاهان سرزنده، نورپردازی طبیعی، مبلمان مدرن، در های کشویی و رنگ‌های طبیعی استفاده نمود. تمامی این عناصر، یک فضای آرام و یکدست را به وجود می‌آورد که بر اساس فرهنگ آرام بخش و ساده ژاپنی می‌باشد.

گردآورنده: سحر تاجمیرریاحی